“เครื่องดื่มสมุนไพรชงดื่มเพื่อสุขภาพกำลังได้รับความสนใจจากผู้บริโภคเป็นอย่างสูง โดยเฉพาะผู้บริโภคที่รักสุขภาพ เช่นเดียวกับใบขลู่อบแห้งชงดื่ม ผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปจากฝีมือชาวบ้านชุมชนพันท้ายนรสิงห์ ในการนำวัชพืชที่งอกงามอยู่ใกล้กับป่าชายเลนมายกระดับผลิตภัณฑ์ด้วยนวัตกรรม จนเป็นสมุนไพรออร์แกนิคคุณภาพสำหรับชงดื่ม”
นักวิจัยสังกัดคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร โดยหัวหน้าโครงการคือ ผศ.ดร.สิริรัตน์ พานิช และผู้ร่วมโครงการ ผศ.ดร.วรวิทย์ จันทร์สุวรรณ และ อ.อัญชนา ขัตติยะวงศ์ คณะวิจัยได้ศึกษาพัฒนากระบวนการล้างใบขลู่เพื่อลดปริมาณสารพิษ สำหรับควบคุมคุณภาพการผลิตสมุนไพรใบขลู่อบแห้งสำหรับชงดื่มให้วิสาหกิจชุมชนลุงแกละชาใบขลู่ ตำบลพันท้ายนรสิงห์ อ.เมืองสมุทรสาคร จ.สมุทรสาคร ภายใต้โครงการพัฒนาและยกระดับสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม ได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สป.อว.) ประจำปี 2563 – 256
ลุงแกละชาใบขลู่และวิสาหกิจชุมชนบ้านสันดาป ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2559 โดยเกิดจากการรวมตัวกันของชุมชนบ้านตำบลพันท้ายนรสิงห์ อ.เมืองสมุทรสาคร จ.สมุทรสาคร เพื่อส่งเสริมชาวบ้านมีรายได้เพิ่มมากขึ้นจากการนำพืชสมุนไพรที่ขึ้นได้เองและมีจำนวนมากในท้องถิ่น ใบขลู่เป็นพืชสมุนไพรที่มีสารสำคัญหลายชนิดที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ โดยเฉพาะฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระ โดยมีงานวิจัยเกี่ยวกับสมบัติทางเภสัชวิทยาของใบขลู่ช่วยลดน้ำตาลในเลือด ลดความดัน ลดการกักเสบ เป็นต้น ทั้งนี้ ตามตำรายาศาสตร์แผนไทยนำใบขลู่มาใช้รักษาอาการขัดเบา ขับปัสสาวะ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์ของวิสาหกิจชุมชนลุงแกละ ยังไม่ได้รับการรับรองเป็นผลิตภัณฑ์โอทอประดับ 5 ดาว เนื่องจากด้านโรงเรือนสถานที่ และกระบวนการอบแห้ง เพราะตรวจพบเชื้อราและยีสต์เกินระดับมาตรฐานที่กำหนด
คณะวิจัยของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนครได้ดำเนินการศึกษาร่วมกับผู้ประกอบการ เพื่อแสวงหาวิธีการแก้ไข ปรับปรุงคุณภาพ โดยขั้นตอนวิจัยระยะที่ 1 เป็นการศึกษากระบวนการล้างใบขลู่เพื่อลดปริมาณสารพิษ และจุลชีพต่าง ๆ ได้แก่
1) การวิเคราะห์สมบัติเคมี กายภาพและจุลชีพของใบขลู่ (ความชื้น ยีสต์ รา และโลหะหนัก)
2) การยืดอายุการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ให้ยาวนานมากกว่า 4 เดือน
3) การศึกษาข้อมูลทางประสาทสัมผัสของผู้บริโภค ซึ่งเป็นการประเมินความพึงพอใจต่อคุณลักษณะที่มีต่อผลิตภัณฑ์ เช่น สี กลิ่น รสชาติ สรรพคุณ และอื่น ๆ เพื่อเป็นข้อมูลสำหรับใช้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่อไป
ผลการทดสอบและการวิเคราะห์สมบัติทางเภสัชวิทยาในใบขลู่แห้งชงดื่ม (น้ำ) พบสารสำคัญเช่น แทนนิน คาเทชิน เคอซิติน กรดแลกติก ซึ่งมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูง นอกจากนี้ รสชาติมีความหอม อร่อย สีสันตามธรรมชาติ สร้างความมั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัยให้แก่ผู้บริโภค ปัจจุบันผลิตภัณฑ์ใบขลู่แห้งชงดื่มได้ผ่านเกณฑ์มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) รายแรกและเพียงรายเดียวในประเทศไทย สามารถสร้างรายได้ให้กลุ่มเพิ่มขึ้น โดยเฉลี่ยมียอดขายเพิ่มจากเดิมประมาณ 10 %
นอกจากนี้ผู้ประกอบการยังต้องการแก้ไขและพัฒนาปรับปรุงกระบวนการผลิตเพื่อให้ชาใบขลู่มีคุณภาพที่สูงขึ้น เนื่องจากขั้นตอนการผลิตใบขลู่แห้งมีต้นทุนการผลิตค่อนข้างสูง และมีขั้นตอนที่ยุ่งยาก ต้องพิถีพิถัน ใช้พลังงานจำนวนมากทำให้มีค่าใช้จ่ายสิ้นเปลือง ดังนั้นการวิจัยในระยะที่ 2 จึงมุ่งให้มีการส่งเสริมให้มีการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม และมีประสิทธิภาพในการประหยัดพลังงาน โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์เพื่อความถูกต้องและน่าเชื่อถือ เพื่อต่อยอดสู่การเพิ่มมูลค่าการผลิต เพิ่มคุณภาพ สร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชนอย่างยั่งยืน โดยร่วมกับทีมวิจัยจากคณะวิศวกรรมศาสตร์ ได้แก่ ผศ.ดร.ณัฐพงศ์ พันธุนะ และ ดร.เกรียงไกร เหลืองอำพล ทำการพัฒนาเครื่องตรวจวัดอุณหภูมิและความชื้นแบบอัตโนมัติ ในโดมพลังงานแสงอาทิตย์ (พาราโบล่าโดม) ที่สามารถตรวจสอบผลผ่านแอปพลิเคชันบนโทรศัพท์เคลื่อนที่ เพื่อควบคุมคุณภาพการอบสมุนไพรใบขลู่ ลดเวลา แรงงาน และขั้นตอนในการผลิตให้แก่ผู้ประกอบการ โดยได้รับการสนับสนุนทุน จากสำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ประจำปี 2564 ภายใต้โครงการพัฒนาและยกระดับสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม ซึ่งทำให้ได้ผลิตภัณฑ์ใบขลู่อบแห้งที่มีคุณภาพและมาตฐาน และลดปัญหาเชื้อราได้ 100 % โดยกระบวนการวิจัยเริ่มตั้งแต่การล้างทำความสะอาดด้วยวิธีเฉพาะ ที่ทำให้สามารถกำจัดเชื้อราและยีสต์ ก่อนนำไปผ่านขบวนการตากแห้งในโดมอบสมุนไพรพลังงานแสงอาทิตย์ จากนั้นทำการตรวจวัดความชื้นและอุณหภูมิให้กระจายทั่วบริเวณจุดตากใบขลู่ และตรวจวัดอุณหภูมิภายนอกโดม เพื่อป้องกันการไหม้ของใบขลู่ จากนั้นทำการเก็บอย่างไปวิเคราะห์ปริมาณยีสต์ เชื้อรา สารปนเปื้อนต่าง ๆ ได้แก่ โลหะหนัก ยาฆ่าแมลง โดยใบชาที่ได้ มีสีสวยงาม เมื่อต้มแล้วจะเป็นสีเหลืองทองน่ารับประทาน มีกลิ่นหอมอันเป็นเอกลักษณ์ตามแบบฉบับของลุงแกละ “ในอนาคตทีมวิจัยจะมีการพัฒนาปรับปรุงสูตรและสมุนไพรอื่น ๆ ในท้องถิ่นที่สามารถนำมาผสมกับใบขลู่แห้ง เพื่อเพิ่มรสชาติ กลิ่น และฤทฺธิ์ต่าง ๆ เช่น มะแว้ง เพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าสินค้าทางการเกษตรในผลิตภัณฑ์ต่อไป